Οι πρώτοι διάττοντες του 2012

Επιμέλεια: Σ. Δαματόπουλος -www.ert.gr
Όπως κάθε νέο έτος, το 2012 ξεκινάει με βροχή διαττόντων αστέρων, τους Τεταρτίδες (Quadrantids), που κορυφώνονται τη νύχτα της Τρίτης 3 Ιανουαρίου και τα χαράματα της Τετάρτης 4 Ιανουαρίου.

Αντίθετα με άλλες «βροχές», που «έπεσαν» το 2011 και συχνά έγιναν «θύματα» της φωτο-ρύπανσης από την πανσέληνο, στα πρώτα «πεφταστέρια» της νέας χρονιάς δε θα παρεμβληθεί το φεγγάρι για να δυσκολέψει τη θέα των παρατηρητών, αρκεί φυσικά να είναι ευνοϊκές οι κατά τόπους καιρικές συνθήκες. Οι Τεταρτίδες διαρκούν από την 1η έως τη 12η Ιανουαρίου και φθάνουν στη μέγιστη συχνότητα πτώσης μετεώρων στις 3-4 Ιανουαρίου.

Η συγκεκριμένη βροχή μετεώρων έχει πάρει το όνομά της από ένα αστερισμό -Quadrans Muralis ή Επιτοίχιος Τετράς (ήταν αρχαίο αστρονομικό εργαλείο)- που σήμερα πια δεν υπάρχει και από όπου φαίνεται να προέρχεται. Την ονομασία αυτή πήρε το 1795 από τον Γάλλο αστρονόμο Ζερόμ Λαλάντ, αλλά η ομάδα των αχνών άστρων που αποτελούσαν τον αστερισμό (που τώρα βρίσκεται κάπου κοντά στηνΜεγάλη 'Αρκτο), έχει πλέον περιπέσει στη λήθη, αν και το όνομα διατηρείται στη βροχή διαττόντων.

Οι αστρονόμοι δεν είναι ακόμα σίγουροι ποιός ήταν ο διερχόμενος από τη «γειτονιά» της Γης κομήτης, που άφησε πίσω του την ουρά σκόνης και σωματιδίων, τα οποία μετατρέπονται σε μετέωρα κάθε φορά που ο πλανήτης μας διασταυρώνεται με την τροχιά τους. Είναι πιθανό να πρόκειται για ένα κομήτη (2003 ΕΗ1), που παρατήρησαν πρώτοι Κινέζοι, Ιάπωνες και Κορεάτες αστρονόμοι το 1490.

Όπως συμβαίνει και με τις άλλες βροχές διαττόντων, τα μετέωρα κινούνται πολύ γρήγορα, καθώς εισέρχονται στη γήινη ατμόσφαιρα και πυρακτώνονται, γι' αυτό η παρατήρηση είναι προτιμότερη με γυμνά μάτια, παρά με τηλεσκόπια ή κιάλια. Στην περίπτωση των Τεταρτιδών, που έχουν σύντομη διάρκεια στη φάση της αποκορύφωσής τους (περίπου δύο ώρες) και γενικά διακρίνονται από μη προβλεψιμότητα και από ευμεταβλητότητα στην έντασή τους (άρα είναι εύκολο να τις «χάσει» κανείς), οι παρατηρητές δεν χρειάζεται να κοιτούν σε ένα συγκεκριμένο σημείο του ουρανού, αλλά απλώς πάνω από τον ορίζοντα. Η συχνότητα μπορεί να φθάσει τα 80 έως 100 μετέωρα ανά ώρα, με ταχύτητα περίπου 40 έως 42 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο.