Καυτή αρχέγονη «σούπα» 5 τρισ. βαθμών Κελσίου δημιουργήθηκε στον LHC
Πλάσμα κουάρκ-γλουονίων θερμοκρασίας άνω των 5 τρισ. βαθμών Κελσίου δημιουργήθηκε στον LHC του CERN
Ουάσινγκτον
Πέρασε σχετικά απαρατήρητο στον απόηχο των Ολυμπιακών Αγώνων, όμως το ρεκόρ της υψηλότερης θερμοκρασίας που έχει δημιουργήσει ποτέ ο άνθρωπος καταρρίφθηκε από ερευνητές του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών.
Το επίτευγμα ανακοινώθηκε, όπως αναφέρει το «New Scientist», στις 13 Αυγούστου στο Συνέδριο «Quark Matter 2012» στην Ουάσινγκτον. Οι επιστήμονες κατόρθωσαν να δημιουργήσουν στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) πλάσμα κουάρκ-γλουονίων το οποίο ξεπέρασε τους 5 τρισεκατομμύρια βαθμούς Κελσίου κατακτώντας επάξια τον τίτλο του πιο καυτού αντικειμένου που έχει δημιουργηθεί ποτέ στη Γη.
Αρχέγονη σούπα
Η δημιουργία μιας «αρχέγονης σούπας» – της κατάστασης στην οποία είχε βρεθεί το Σύμπαν στα πρώτα μικροδευτερόλεπτα της γέννησής του μετά τη Μεγάλη Εκρηξη – αποτελεί τον στόχο πειραμάτων που διεξάγονται σε διάφορους επιταχυντές, καθώς η μελέτη της θα προσφέρει πολύτιμες γνώσεις.
Στη «σούπα» αυτή τα υποατομικά σωματίδια κουάρκ περιφέρονται ελεύθερα σχηματίζοντας μαζί με τα γλουόνια ένα καυτό πλάσμα το οποίο δεν παρουσιάζει σχεδόν καμία τριβή και φθάνει σε ασύλληπτα υψηλές για τα γήινα δεδομένα θερμοκρασίες.
Το προηγούμενο ρεκόρ της υψηλότερης θερμοκρασίας που έχει επιτευχθεί σε πείραμα στη Γη κατείχαν ερευνητές του Σχετικιστικού Επιταχυντή Βαρέων Ιόντων (Relativistic Heavy Ion Collider – RHIC) του αμερικανικού Εθνικού Εργαστηρίου Μπρουκχέιβεν (BNL) στη Νέα Υόρκη: είχαν δημιουργήσει πλάσμα κουάρκ-γλουονίων 4 τρισεκατομμυρίων βαθμών Κελσίου προκαλώντας συγκρούσεις ιόντων χρυσού.
Καυτότερο κατά 40%
Οι ερευνητές του LHC πέτυχαν το ρεκόρ τους προκαλώντας συγκρούσεις ιόντων μολύβδου. Το πλάσμα που δημιούργησαν ήταν σχεδόν κατά 40% πιο καυτό από εκείνο των αμερικανών επιστημόνων, αφού ξεπέρασε τους 5 τρισεκατομμύρια βαθμούς Κελσίου.
Η «επίδοση» ξεφεύγει τόσο πολύ από τα συνήθη δεδομένα ώστε, όπως δήλωσε οΓιούργκεν Σούκραφτ του CERN κάνοντας τη σχετική ανακοίνωση στο συνέδριο, χρειάστηκε δυο χρόνια για να «κατοχυρωθεί». Αν και τα πρώτα δείγματά της έγιναν αντιληπτά τον Νοέμβριο του 2010, όταν ξεκίνησαν οι πρώτες συγκρούσεις ιόντων μολύβδου στον LHC, οι ερευνητές κατόρθωσαν να ολοκληρώσουν τις απαραίτητες μετρήσεις μόλις πρόσφατα.
Από την πλευρά τους οι προηγούμενοι κάτοχοι του ρεκόρ στο Εθνικό Εργαστήριο Μπρουκχέιβεν επικεντρώνουν τα πειράματά τους στη δημιουργία αρχέγονου πλάσματος κάτω από μια σειρά διαφορετικών συνθηκών προσπαθώντας να διαπιστώσουν σε ποιες ενέργειες η «σούπα» των κουάρκ-γλουονίων μετατρέπεται σε «κανονική» ύλη με πρωτόνια και νετρόνια, έτσι όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.
Οι πρώτες μετρήσεις τους, όπως ανακοίνωσαν στο συνέδριο, αρχίζουν να φανερώνουν ένα – αρκετά ασαφές ακόμη – όριο ανάμεσα στην κανονική και την αρχέγονη ύλη, υποσχόμενες την αποκάλυψη ορισμένων από τα μυστικά των πρώτων στιγμών του σύμπαντός μας. «Κοιτάζουμε πιο πίσω παρά ποτέ στο παρελθόν του Σύμπαντος» τόνισε οΣτίβεν Βίγκντορ του RHIC κάνοντας τη σχετική παρουσίαση.