Διαθέτουν τα υλικά για τον σχηματισμό μικρομεσαίων βραχωδών πλανητών
Καλλιτεχνική απεικόνιση του δίσκου κοσμικής ύλης γύρω από ένα καφέ νάνο. CREDIT: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/M. Kornmesser (ESO)
Νέα Υόρκη
Νέες παρατηρήσεις σε καφέ νάνους δείχνουν οτι αυτά τα άστρα διαθέτουν τα κοσμικά υλικά που είναι απαραίτητα για τον σχηματισμό πλανητών μικρομεσαίου μεγέθους όπως η Γη. Η ανακάλυψη θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική αφού μέχρι σήμερα οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι οι καφέ νάνοι δεν μπορούν να φιλοξενήσουν τέτοιους πλανήτες.
Οι καφέ νάνοι
Ο καφές νάνος είναι ένα «αποτυχημένο άστρο» όπως χαρακτηρίζουν οι επιστήμονες αυτά τα κοσμικά αντικείμενα. Οι καφέ νάνοι ξεκινούν την ζωή τους ως συμβατικά άστρα αλλά πολύ γρήγορα καταρρέουν κάτω από το ίδιο τους το βάρος και μετατρέπονται σε υπέρπυκνες «μπάλες» αερίου.
Η θεωρία
Βασικό δομικό υλικό για τον σχηματισμό βραχωδών πλανητών είναι οι κόκκοι σκόνης οι οποίοι περιστρέφονται γύρω από τα άστρα, αρχικά συγκρούονται μεταξύ τους και μετά συγκολλούνται. Οι επιστήμονες πίστευαν μέχρι σήμερα ότι στους καφέ νάνους υπάρχουν μικρές ποσότητες κόκκων σκόνης οι οποίοι μάλιστα περιστρέφονται με μεγάλη ταχύτητα γύρω από το άστρο τους κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να επιτευχθεί το φαινόμενο της σύγκρουσης και συγκόλλησης τους.
Η ανακάλυψη
Ομάδα ερευνητών του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech) παρατήρησε με το ραδιοτηλεσκόπιο ALMΑ το ISO-Oph 102, ένα καφέ νάνο σε απόσταση 400 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Οφιούχου. Στον δίσκο κοσμικής ύλης του άστρου οι ερευνητές εντόπισαν μεγάλου μεγέθους κόκκους σκόνης οι οποίοι σύμφωνα με τους ερευνητές είναι προϊόν του φαινομένου σύγκρουσης/συγκόλλησης και άρα θεωρητικώς τουλάχιστον είναι εφικτός ο σχηματισμός μικρομεσαίων βραχωδών πλανητών εκεί.
«Μείναμε κυριολεκτικά έκπληκτοι όταν ανακαλύψαμε μεγάλους κόκκους σκόνης στον λεπτό δίσκο ύλης του άστρου» δηλώνει ο Λούκα Ρίτσι, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.
Καλλιτεχνική απεικόνιση των κόκκων σκόνης που εντοπίστηκαν στον καφέ νάνο και είναι πιθανό να σχηματίσουν ένα βραχώδη πλανήτη όπως η Γη. CREDIT: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/L. Calçada (ESO)
Το τηλεσκόπιο
Το ALMA είναι μια συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων στην έρημο Ατακάμα στη Χιλή. Η εγκατάσταση βρίσκεται ακόμη υπό κατασκευή η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί σε περίπου ένα χρόνο. Σε πλήρη ισχύ το ALMA θα μπορεί να πραγματοποιεί παρατηρήσεις πολύ μεγάλης ακρίβειας.
«Σύντομα θα μπορούμε όχι μόνο να εντοπίζουμε την παρουσία μικρών σωματιδίων σε ένα δίσκο κοσμικής ύλης αλλά να χαρτογραφούμε την κατανομή αυτών των σωματιδίων. Οταν το τηλεσκόπιο τεθεί σε πλήρη λειτουργία θα μπορέσουμε επίσης να διαπιστώσουμε το πώς αλληλεπιδρούν οι κόκκοι σκόνης με το μονοξείδιο του άνθρακα που εντοπίσαμε στον δίσκο του καφέ νάνου. Αυτό θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τον σχηματισμό των πλανητών εκεί» αναφέρει ο Ρίτσι
Οι καφέ νάνοι
Ο καφές νάνος είναι ένα «αποτυχημένο άστρο» όπως χαρακτηρίζουν οι επιστήμονες αυτά τα κοσμικά αντικείμενα. Οι καφέ νάνοι ξεκινούν την ζωή τους ως συμβατικά άστρα αλλά πολύ γρήγορα καταρρέουν κάτω από το ίδιο τους το βάρος και μετατρέπονται σε υπέρπυκνες «μπάλες» αερίου.
Η θεωρία
Βασικό δομικό υλικό για τον σχηματισμό βραχωδών πλανητών είναι οι κόκκοι σκόνης οι οποίοι περιστρέφονται γύρω από τα άστρα, αρχικά συγκρούονται μεταξύ τους και μετά συγκολλούνται. Οι επιστήμονες πίστευαν μέχρι σήμερα ότι στους καφέ νάνους υπάρχουν μικρές ποσότητες κόκκων σκόνης οι οποίοι μάλιστα περιστρέφονται με μεγάλη ταχύτητα γύρω από το άστρο τους κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να επιτευχθεί το φαινόμενο της σύγκρουσης και συγκόλλησης τους.
Η ανακάλυψη
Ομάδα ερευνητών του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech) παρατήρησε με το ραδιοτηλεσκόπιο ALMΑ το ISO-Oph 102, ένα καφέ νάνο σε απόσταση 400 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Οφιούχου. Στον δίσκο κοσμικής ύλης του άστρου οι ερευνητές εντόπισαν μεγάλου μεγέθους κόκκους σκόνης οι οποίοι σύμφωνα με τους ερευνητές είναι προϊόν του φαινομένου σύγκρουσης/συγκόλλησης και άρα θεωρητικώς τουλάχιστον είναι εφικτός ο σχηματισμός μικρομεσαίων βραχωδών πλανητών εκεί.
«Μείναμε κυριολεκτικά έκπληκτοι όταν ανακαλύψαμε μεγάλους κόκκους σκόνης στον λεπτό δίσκο ύλης του άστρου» δηλώνει ο Λούκα Ρίτσι, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.
Καλλιτεχνική απεικόνιση των κόκκων σκόνης που εντοπίστηκαν στον καφέ νάνο και είναι πιθανό να σχηματίσουν ένα βραχώδη πλανήτη όπως η Γη. CREDIT: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/L. Calçada (ESO)
Το τηλεσκόπιο
Το ALMA είναι μια συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων στην έρημο Ατακάμα στη Χιλή. Η εγκατάσταση βρίσκεται ακόμη υπό κατασκευή η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί σε περίπου ένα χρόνο. Σε πλήρη ισχύ το ALMA θα μπορεί να πραγματοποιεί παρατηρήσεις πολύ μεγάλης ακρίβειας.
«Σύντομα θα μπορούμε όχι μόνο να εντοπίζουμε την παρουσία μικρών σωματιδίων σε ένα δίσκο κοσμικής ύλης αλλά να χαρτογραφούμε την κατανομή αυτών των σωματιδίων. Οταν το τηλεσκόπιο τεθεί σε πλήρη λειτουργία θα μπορέσουμε επίσης να διαπιστώσουμε το πώς αλληλεπιδρούν οι κόκκοι σκόνης με το μονοξείδιο του άνθρακα που εντοπίσαμε στον δίσκο του καφέ νάνου. Αυτό θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τον σχηματισμό των πλανητών εκεί» αναφέρει ο Ρίτσι