Το πιο ψυχρό αντικείμενο του σύμπαντος

Το διάστημα από μόνο του δεν είναι ούτε θερμό ούτε κρύο. Όταν απουσιάζουν τα “σωματίδια” που ταλαντώνονται θερμικά τότε η θερμοκρασία δεν έχει νόημα.
Όμως υπάρχουν πολλά ψυχρά πράγματα στο διάστημα. Το ψυχρότερο σημείο στο ηλιακό μας σύστημα είναι αρκετά κοντά μας. Το διαστημικό σκάφος της ΝΑSΑ, LRO (Lunar Reconnaissance Orbiter), το 2009 προσδιόρισε την θερμοκρασία κρατήρων στο νότιο πόλο της Σελήνης – που δεν τους βλέπει ποτέ ο ήλιος – στους 33 βαθμούς Κέλβιν (-240 βαθμούς Κελσίου), μια θερμοκρασία μικρότερη ακόμη και από τη θερμοκρασία του σκοτεινού και απομακρυσμένου Πλούτωνα.
Αυτό βέβαια το ρεκόρ μπορεί να καταρριφθεί από κάποιο δορυφόρο ή κάποιο νάνο πλανήτη πολύ μακριά από τον ήλιο. Πέρα από το ηλιακό μας σύστημα υπάρχουν κάποιοι ακόμη πιο ψυχροί μετεωρίτες και ο ψυχρότερος από αυτούς τους μοναχικούς περιπλανώμενους ίσως να βρίσκεται στα τεράστια διαγαλαξιακά κενά.
Θα θερμαίνεται μόνο από την ασθενή κοσμική ακτινοβολία μικροκυμάτων – την ακτινοβολία που σταμάτησε να αλληλεπιδρά με την ύλη κατά την Μεγάλη Έκρηξη και τώρα βρίσκεται παντού στο Σύμπαν αντιστοιχώντας σε μια θερμοκρασία περίπου 3 βαθμών Κέλβιν. Δεδομένου ότι η θερμοκρασία των 2,7 Κ γεμίζει ολόκληρο το σύμπαν, θα μπορούσε κανείς να πει ότι δεν υπάρχει σώμα με μικρότερη
θερμοκρασία. Κι όμως δεν είναι έτσι!
Ένα νεφέλωμα που ονομάζεται Boomerang (βλέπε φωτο), 5000 έτη φωτός μακριά, έχει θερμοκρασία περίπου 1Κ. Το νεφέλωμα διαστέλλεται γρήγορα και γι αυτό ψύχεται (η εκτόνωση των αερίων μειώνει τη θερμοκρασία τους). Το αν το νεφέλωμα Boomerang παραμένει το πιο ψυχρό φυσικό αντικείμενο στο σύμπαν είναι υπό έρευνα. Στα γήινα όμως εργαστήρια, όπως στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας στην Μασαχουσέτη το 2003, ένα νέφος ατόμων Νατρίου έφθασε σε θερμοκρασία 0,45 νανοΚέλβιν (λιγότερο από μισό δισεκατομμυριοστό του βαθμού πάνω από το απόλυτο μηδέν, θερμοκρασία που είναι η μικρότερη που παρατηρήθηκε μέχρι τώρα στο σύμπαν.
www.newscientist.com