Από τη Γη στη Σελήνη – από τη φαντασία στην πραγματικότητα

Η πρώτη προσπάθεια τον ανθρώπου να κατανοήσει τον κόσμο και τα φυσικά φαινόμενα με τρόπο ορθολογικό και απαλλαγμένο από θρησκευτικές δοξασίες και την αναγωγή σε υπερφυσικά φαινόμενα.

O Edgar Allan Poe το 1835 σε μυθιστόρημά του  περιγράφει ένα ταξίδι στη Σελήνη με αερόστατο

ξεκίνησε πριν από περίπου 2.500 χρόνια, όταν οι αρχαίοι Έλληνες φυσικοί φιλόσοφοι έθεσαν τις βάσεις για την επιστημονική μελέτη τον κόσμου.

Αν και οι γνώσεις μας γι’ αυτές τις πρώτες θεωρητικές αντιλήψεις είναι γνωστές από τα ιστορικά κείμενα, τη μελέτη της φιλοσοφίας και την εξέλιξη των ιδεών στη φυσική και στην αστρονομία, η προσπάθειά μας να ανιχνεύσουμε στα βάθη τον χρόνου τις μύχιες σκέψεις και τους πόθους τον ανθρώπου να φτάσει στ’ άστρα είναι ίσως πιο δύσκολες, αφού οι μόνες πηγές μας γι’ αυτό είναι ουσιαστικά η μυθολογία, η λαϊκή παράδοση και η λογοτεχνία.

Γνωρίζουμε για παράδειγμα ότι πριν από περίπου 2.300 χρόνια, ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Επίκουρος (341-270 π.Χ.) μιλούσε για την ύπαρξη αμέτρητων κόσμων στο Σύμπαν. Γνωρίζουμε ακόμα ότι ακριβώς το ίδιο υποστήριζε το 1584 ο καθολικός ιερέας και φιλόσοφος Giordano Bruno (1548-1600), ο οποίος δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι, 400 χρόνια αργότερα, αυτή ακριβώς η σκέψη του θα αποδεικνυόταν αληθινή.

Αν και αυτή η αιρετική, για την εποχή της, άποψη ήταν ένας από τούς λόγους που τον οδήγησε 16 χρόνια αργότερα στην πυρά, η επιστήμη σήμερα τη θεωρεί αυτονόητη. Εάν λοιπόν υπάρχουν και άλλοι κόσμοι εκεί έξω, θα μπορούσαν κάποιοι από αυτούς να φιλοξενούν άλλες μορφές ζωής;

Θα μπορούσαμε ποτέ να τους επισκεφτούμε; Απ’ ό,τι φαίνεται, η πρώτη φορά στην ιστορία που ο λογοτεχνικός οίστρος τον ανθρώπου δίνει τη δική τον απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήματα ανάγεται στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. όταν ο σατυρικός συγγραφέαςΛουκιανός από τα Σαμόσατα (περ. 125-190 μ.Χ.) συγγράφει την “Αληθινή Ιστορία”.

Σ’ αυτήν, την πρώτη απ’ όσο γνωρίζουμε λογοτεχνική Οδύσσεια του Διαστήματος, ο Λουκιανός αφηγείται πώς το πλοίο του Οδυσσέα αρπάχτηκε από έναν τρομερό ανεμοστρόβιλο και ταξίδεψε επί επτά μέρες στο Διάστημα, για να φτάσει τελικά στο Φεγγάρι, όπου βρέθηκε στη μέση ενός διαπλανητικού πολέμου μεταξύ τον βασιλιά του Φεγγαριού και του βασιλιά τον Ήλιου.

Μαζί με τον Ικαρομένιππο, ένα άλλο έργο του Λουκιανού, η Αληθινή Ιστορία είναι ίσως το πρώτο ιστορικά καταγεγραμμένο «φανταστικό» βιβλίο και δικαίως χαρίζει στον Λουκιανό τον τίτλο τον «πατέρα» της επιστημονικής φαντασίας. Από το σημείο αυτό και μέχρι το τέλος περίπου τον Μεσαίωνα περιέργως το είδος αυτό της λογοτεχνίας εξαφανίζεται. Με την πρώτη όμως μεγάλη επανάσταση στην εξέλιξη της Αστρονομίας, που ξεκίνησε με τις έρευνες του Κοπέρνικου (1473-1543), του Κέπλερ (1571-1630) και τουΓαλιλαίου (1564-1642), το λογοτεχνικό ενδιαφέρον για τα διαστημικά όνειρα του ανθρώπου αναθερμαίνεται, ενώ για πρώτη φορά μπορεί πλέον να εκφραστεί βασισμένο σε περισσότερο στέρεα και επιστημονικώς έγκυρα θεμέλια.

Ο Κέπλερ μεταφράζει την Αληθινή Ιστορία τον Λουκιανού στα λατινικά, ενώ περιγράφει και ο ίδιος ένα φανταστικό ταξίδι στο Διάστημα στο βιβλίο τον Όνειρο, το οποίο δημοσιεύτηκε το 1634, τέσσερα χρόνια μετά το θάνατό τον.

Αν και ο Κέπλερ σε αυτό τον το βιβλίο προσπάθησε τουλάχιστον ως επιστήμονας να είναι συνεπής με τις επιστημονικές γνώσεις της εποχής τον, δεν συνέβη το ίδιο και με ορισμένους από τους διαδόχους του.

Το 1638, για παράδειγμα, δημοσιεύεται ένα βιβλίο, πού ο Άγγλος επίσκοπος Francis Godwin (1562-1633) είχε συγγράψει αρκετά νωρίτερα, γνωστό από τη γαλλική του μετάφραση με τον τίτλο «Ο Άνθρωπος στη Σελήνη» ή «Το χιμαιρικό ταξίδι στη Σελήνη του Ντομίνγκο Γκονζάλες, Ισπανού τυχοδιώκτη, ο ήρωας του οποίου επιλέγει για μεταφορικό μέσο μία άμαξα που την σέρνει ένα κοπάδι άγριων κύκνων.

Πιο εγκρατής, ο επίσκοπος Jοhn Wilkins (1614-1672), συγγράφει την “Ανακάλυψη ενός Κόσμου στη Σελήνη», περισσότερο ένα έργο επιστημονικής εκλαίκευσης παρά επιστημονικής φαντασίας, αφού παρουσιάζει σε αυτό μια κριτική ανάλυση των συνθηκών διαβίωσης στην επιφάνεια τον φυσικού μας δορυφόρου.

Ο Cyrano de Bergerac (1619-1655) από την άλλη, στο βιβλίο του «Άλλοι κόσμοι: Κωμική ιστορία» των κρατών και των αυτοκρατοριών της Σελήνης και του Ήλιου προτείνει για πρώτη ίσως φορά στην ιστορία τη χρήση πυραύλων ως μέσο προώθησης.

 Στις αρχές του 18ου αιώνα ο Daniel Defοe (1660-1731), πιο γνωστός για το βιβλίο του «Ροβινσώνας Κρούσος», δημοσιεύει το «Consοlidatοr», στο οποίο περιγράφει μεταξύ άλλων τα επιστημονικά επιτεύγματα μιας αρχαίας φυλής, η οποία είχε ανακαλύψει το μυστικό των διαστημικών πτήσεων. Στα 1752 ο Voltaire (1694-1778) μιλάει στον «Μικρομέγα» του για γίγαντες από το Σείριο και ιθαγενείς τον Κρόνου, ενώ τρία χρόνια αργότερα ο Γάλλος Guillaume de Ιa Fοllie (1739-1780) διηγείται στον «Φιλόσοφο Χωρίς Αξιώσεις» τις περιηγήσεις ενός κατοίκου του Ερμή στο Σύμπαν, το διαστημόπλοιο του οποίον θα καταλήξει έπειτα από πολλές περιπέτειες στον πλανήτη μας.

Αξίζει ακόμα να αναφερθεί η πρώτη στα χρονικά διαστημική φάρσα της ιστορίας, πολύ πριν από την ανακοίνωση μέσω ραδιοφώνου από τον Orson Welles για την εισβολή Αρειανών στη Γη. Έχοντας μείνει στην ιστορία ως η μεγάλη φάρσα της Σελήνης (the great mοοn hoax), επρόκειτο για μία σειρά 6 άρθρων πού εμφανίστηκαν στην εφημερίδα New York Sun από την 25η Αυγούστου 1835, αναφορικά με την υποτιθέμενη ανακάλυψη ζωής στη Σελήνη, ανακάλυψη που ο αρθρογράφος Richard Adams Locke αποδίδει στον ΆγγλοJohn Herschel (1792-1871), έναν από τους μεγαλύτερους αστρονόμους της εποχής του.

Στη διάρκεια του 19ου αιώνα η επιστημονική λογοτεχνία ακμάζει χάρη στη νέα γενιά συγγραφέων, η οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: τον Edgar Allan Poe (1809-1849) με το «Το ταξίδι του Χανς Πφάαλ στη Σελήνη» (1835), στο οποίο περιγράφει ένα ταξίδι στο Φεγγάρι με αερόστατο, τον Ιούλιο Βερν (1828-1905) με τα πασίγνωστα «Από τη Γη στη Σελήνη» (1865) και «Γύρω από τη Σελήνη» (1870), τον Kurt Lasswitz (1848-1910), ο οποίος περιγράφει στο βιβλίο του «Δύο Πλανήτες» (1897) το πρώτο ταξίδι κατοίκων του Άρη στη Γη με τη χρήση διαστημοπλοίων, και φυσικά τον «Πόλεμο των Κόσμων» (1898) τον Η. G. Wells (1866-1946).

Ωστόσο, όσο γόνιμη και αν είναι η φαντασία αυτών των πρώτων συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας, οι περιορισμένες γνώσεις αστρονομίας και φυσικής της εποχής εκείνης κατά κάποιον τρόπο τη χαλιναγωγούν.

Με την αυγή ωστόσο τον 20oυ αιώνα, η ραγδαία ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας και η απαρχή της διαστημικής εποχής θα δώσουν νέα ώθηση σ’ αυτό το λογοτεχνικό είδος, απελευθερώνοντας πλήρως τη φαντασία του ανθρώπου και επιτρέποντάς του να ταξιδέψει νοερά στα πέρατα τον Σύμπαντος.
Η πραγματικότητα όμως είχε διαφορετική εξέλιξη….

… διαβάστε ολόκληρο το κείμενο μεγεθύνοντας το ένθετο που ακολουθεί (το κουμπί fullscreen βρίσκεται κάτω δεξιά):

ΠΗΓΗ: http://physicsgg.me