Γιατί το Σύμπαν είναι ανέκφραστο;

Καλλιτεχνική απεικόνιση της διαστημικής κάψουλας «Ορίων» που η NASA σκοπεύει να χρησιμοποιήσει για αποστολές στο απώτερο Διάστημα.

Α​​ντιγράφω από τις σημειώσεις μου, αποσπάσματα που δεν περιλήφθηκαν στη διπλή συνέντευξη μετά γεύματος, στην κυριακάτικη «Κ», που είχα πάρει από τους δύο καθηγητές αστροφυσικής, τον Μάνο Δανέζη και τον Στράτο Θεοδοσίου, που δημοσιεύθηκε την περασμένη χρονιά. «Περπατούσαμε με τον Μάνο [Δανέζη] στον Σηκουάνα, εντυπωσιασμένοι από το Ομπσερβατουάρ. Ηταν αρχές του 1990 και είπαμε, γιατί να μην εμπλουτίσουμε κι εμείς την ανύπαρκτη σχεδόν ελληνική βιβλιογραφία σε ό,τι αφορά την αστρονομία, την αστροφυσική; Ολος ο ουρανός είναι ελληνικός και δεν είχε γραφεί ένα ελληνικό βιβλίο για τον ουρανό από την εποχή του Ιππάρχου, τον 2ο π.Χ. αιώνα. Ετσι κάτσαμε και γράψαμε το πρώτο μας βιβλίο, το “Αστρα και οι μύθοι τους”. Η περιπατητική σχολή είναι σπουδαίο πράγμα».


Λόγια του Στράτου Θεοδοσίου, μέσα από τα οποία περιγράφει το συγγραφικό ξεκίνημα των λεγόμενων δύο «Διόσκουρων» της αστροφυσικής στην Ελλάδα. Επέλεξα ένα απόσπασμα από εκείνη την κουβέντα του Στράτου Θεοδοσίου, διότι έχω μπροστά μου το φρέσκο βιβλιαράκι του, «Ο αχός του σύμπαντος. Αστρονομία, Μυθολογία, Χρόνος», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Δίαυλος. Μαζί με τον Μάνο Δανέζη, ο Σ. Θεοδοσίου έχει εκδώσει περί τα 15 βιβλία, ενώ μόνος του υπογράφει τέσσερα – και τώρα αυτό, το καινούργιο. Εκείνος ο περίπατος πλάι στον Σηκουάνα απέφερε πλούσιους καρπούς...

Λέω «βιβλιαράκι» μιλώντας καθαρά περιγραφικά και όχι αξιολογικά. Είναι όντως ένα τομίδιο μόλις εκατό σελίδων, μέσα απ’ το οποίο όμως ο συγγραφέας, με ποιητική διάθεση, προσεγγίζει πτυχές της επιστήμης του που, εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, φαντάζουν περίεργες «Γιατί το Σύμπαν είναι ανέκφραστο;». «Τι είναι το ίζημα του χρόνου;» κ.ά. Τα αυστηρά επιστημονικά δεδομένα συνδυάζονται με αναφορές στη μυθολογία αλλά και με ατόφια ποιήματα. «Το Σύμπαν το ανέκφραστο,/ να πιάσω... με τη σκέψη;/ Ουδέποτε κατόρθωσα να το αντιληφθώ». Στη διπλανή σελίδα εξηγεί: «Το “Σύμπαν το ανέκφραστο”! Ουσιαστικά αυτή η φράση σημαίνει ότι το Σύμπαν σαν ολότητα δεν εκδηλώνεται, δεν φανερώνεται, ούτε παρουσιάζεται στους καταγραφείς και μελετητές του. Επιπλέον, το Σύμπαν είναι αναρίθμητο, απρόσιτο στις ανθρώπινες αισθήσεις, κατανοητό μόνο στις λεπτομέρειες και όχι στην ολότητά του».

Αλλού: «Μελωδικός είναι ο διάλογος που “ανοίγουν” τα άστρα με τους “εραστές” του έναστρου ουρανού. Με εκείνους τους αληθινούς μύστες, οι οποίοι –όπως οι Πυθαγόρειοι και ο Γιοχάνες Κέπλερ– αναζητούν παθιασμένα στο Διάστημα την αρμονία των συμπαντικών σφαιρών, που –στην ουσία– δεν είναι τίποτε άλλο από ένα “τραγούδισμα της σκέψης”». Ενα μικρό βιβλίο για τον μεγάλο μας κόσμο, λοιπόν. Ιδανικός οδηγός για βαθύτερα και ευρύτερα αναγνώσματα από έναν επιστήμονα που είναι και ποιητής.

ΠΗΓΗ: kathimerini.gr