Μεγάλη επιστήμη, ενδιαφέρουσες ζωές

Σύντομες βιογραφίες των Μαξ Πλανκ, Άλμπερτ Αϊνστάιν, Έρνεστ Ράδερφορντ, Νιλς Μπορ, Άρθουρ Κόμπτον, Λούις ντε Μπρούλια, Έρβιν Σρέντιγκερ, Μαξ Μπορν, Βέρνερ Χάιζενμπεργκ, Γούλφγκανγκ Πάουλι, Πόουλ Ντίρακ και Ενρίκο Φέρμι

Περιγραφή

Με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από την ίδρυσή τους, οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης προσφέρουν ως δώρο στους αναγνώστες τους ένα «βιβλιαράκι» που ο συγγραφέας του το έκανε δώρο στον εαυτό του πρώτ’ απ’ όλα.


Κάντε λήψη ελεύθερα το βιβλίο....

Το βιβλίο κυκλοφορεί εκτός εμπορίου. 
Μπορείτε να το κατεβάσετε και να το διαβάσετε ελεύθερα, πατώντας ΕΔΩ.


Τι είναι αυτό το βιβλιαράκι

Τι είδους απαίτηση θα πρέπει να έχει κανείς από μια συλλογή κειμένων που γράφτηκαν για να προσφερθούν ως δώρο; Να είναι ένα «βιβλιαράκι» μόνο για φίλους; 
Νομίζω τη μέγιστη δυνατή. Ό,τι απαιτεί κανείς από ένα δώρο: Να έχουν γραφτεί με πραγματική αγάπη. 
Ο συγγραφέας τους να τα έκανε δώρο στον εαυτό του πρώτ’ απ’ όλα. 
Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα –που δεν θα το κρίνει ο συντάκτης τους– κάπως έτσι γράφηκαν τούτα τα κείμενα. Για να αποτελέσουν μέρος της «Βιβλιο­θήκης» ενός ειδικού διαδικτυακού βιβλίου κβαντικής φυσικής που κι αυτό γράφτηκε για να προσφέρεται δωρεάν. Να είναι ελεύθερα προσβάσιμο από διαδικτυακούς φοιτητές που παρακολουθούν ένα αντίστοιχο διαδικτυακό μάθημα. 

Όπου η «Βιβλιοθήκη» σχεδιάστηκε να είναι εκείνο το ξεχωριστό μέρος αυτού του ηλεκτρονικού βιβλίου που ούτε διδάσκεται ούτε εξετάζεται. Αλλά απευθύνεται σ’ εκείνους τους φοιτητές –τους «επιζώντες» του εκπαιδευτικού μας συστήματος– που ­θα ’θελαν να μάθουν κάτι πέρα από κάθε εξεταστική σκοπιμότητα: Αποκλειστικά για τη δική τους ολοκλήρωση ως σκεπτόμενων ανθρώπων και πολιτών.

Αν όμως τα «πορτραίτα» των πρωταγωνιστών της κβαντικής επανάστασης –αυτά ήταν τα βασικά κείμενα της «Βιβλιο­θήκης»– ήταν ένα «καλό δώρο» για τους φοιτητές μου ως σκεπτόμενους πολίτες, γιατί να μην είναι και για κάποιους από τους αγαπητούς φίλους των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης; Με αφορμή και τη συμπλήρωση μόλις τούτο το μήνα τριάν­τα χρόνων από την ίδρυσή τους; Και κάπως έτσι προέκυψε τούτο το «βιβλιαράκι».

Εννοείται ότι τα βασικά βιογραφικά στοιχεία που δίνονται στα κείμενα που ακολουθούν δεν διεκδικούν πρωτοτυπία. 
Τα περισσότερα ανευρίσκονται εύκολα στο διαδίκτυο –π.χ. στη Βικιπαίδεια– ή στις κλασικές σχετικές βιογραφίες. 
Πρωτοτυπία –αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι– υπάρχει μόνο στην επιλογή και τη σύνθεση αυτών των στοιχείων καθώς και στην αξιολόγηση της σημασίας που είχε η επιστημονική συμβολή του καθενός από τους πρωταγωνιστές της κβαντικής επανάστασης στην τελική μορφή του κβαντικού οικοδομήματος. 
Πάνω απ’ όλα όμως είχε ενδιαφέρον να αναδειχθεί –κυρίως μέσα από τις βιογραφίες των Αϊνστάιν, Μπορ, Χάιζενμπεργκ και Φέρμι– το κλίμα μιας ταραγμένης εποχής καθώς και τα ακραία ηθικά διλήμματα που αυτή η ομάδα ανθρώπων –όσο καμιά άλλη στην ιστορία μέχρι τότε– κλήθηκε να αντιμετωπίσει. Ηθικά διλήμματα –όπως η χρήση ή μη πυρηνικών όπλων– χωρίς προηγούμενο στην ιστορία του είδους μας. 

Γραμμένες ως λήμματα εγκυκλοπαί­δειας, οι βιογραφίες αυτές σκοπεύουν λοιπόν, εκτός των άλλων, να φωτίσουν και τη σχέση της επιστήμης με τον πολιτισμό μας όχι με γενικούς κοινωνιολογικούς όρους αλλά μέσα από τις ίδιες τις ζωές των ανθρώπων που κάνουν επιστήμη. Για λόγους πληρότητας συμπεριλάβαμε στις βιογραφίες αυτές και κάποιες επιστημονικές συμβολές του βιογραφούμενου που το περιεχόμενό τους δεν αναμένεται να είναι πάντα κατανοητό από τους περισσότερους αναγώστες των «πορτραίτων». 

Η συμβουλή είναι απλή σ’ αυτές τις περιπτώσεις. 
Απλώς προσπεράστε –ή διαβάστε διαγώνια– το «τεχνικό» τμήμα της βιογραφίας, και προχωρήστε στο δεύτερο και κύριο μέρος της, όπου παρουσιάζεται η… κανονική ζωή του συγκεκριμένου επιστήμονα. Σημειώστε, τέλος, ότι η παράθεση των «πορτραίτων» ακολουθεί τη χρονολογική σειρά που αντιστοιχεί στην πρώτη σημαντική συμβολή του βιογραφούμενου στην οικοδόμηση της κβαντικής θεωρίας.

ΤΡΑΧΑΝΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ

Ηράκλειο, Δεκέμβριος 2014

Πηγή: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης