Συνέντευξη του Μάνου Δανέζη στον Άρη Δημοκίδη

''Ό,τι αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας αποτελεί ένα Πλέγμα- μηδέ της ανθρώπινης ύπαρξης εξαιρουμένης''

Ο αστροφυσικός Δρ. Μάνος Δανέζης αγάπησε πραγματικά το Σύμπαν και μιλά γι' αυτό στο ΛΑΪΦΟ.ΓΡ

"Στο Σύμπαν δεν έχουν νόημα έννοιες όπως το εδώ το εκεί το τώρα και το χθες. Στο Σύμπαν όλα είναι ΕΝΑ."

Με αφορμή το σεμινάριο αστρονομίας 'Ο κόσμος των πλανητών' στο Μουσείο Ηρακλειδών στις 6/2 (είναι το πρώτο σεμινάριο του κύκλου με γενικό τίτλο 'Το σύμπαν των παρατηρήσεών μας'), μίλησα με τον Δρ Μάνο Δανέζη, Αστροφυσικό, επίκουρο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών.    

Διαβάζω πως πριν την Αστροφυσική, σας τράβηξαν τα μαθηματικά...  

Τα Μαθηματικά σε αντίθεση με την επικρατούσα στην Ελλάδα λογική δεν αποτελούν απλά ένα εργαλείο των Θετικών Επιστημών αλλά αυτόνομο επιστημονικό κλάδο που έχει την δυνατότητα να μελετά το Σύμπαν το ίδιο καλά με την Φυσική. 

Η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας συνδέοντας την πυκνότητα της ύλης με την έννοια της μαθηματικής καμπυλότητας μετέτρεψε τη ΓΘΣ σε Γεωμετρία (Γεωμετροδυναμική) με δυνατότητες αντίστοιχες με αυτή. 

Σε προσωπικό επίπεδο οι ακαδημαϊκές μου επιλογές γίνονταν πάντα με στόχο να μπορέσω κάποτε, ίσως, να απαντήσω σε βασικά ερωτήματά μου που ποτέ δεν μου απάντησαν οι δάσκαλοί μου και πάντα θεωρούσα κεφαλαιώδους σημασίας. 

Έκανα πάντα επιλογές που να ικανοποιούσαν μια έμφυτη και ανικανοποίητη περιέργεια μου. 

  

Κάτι άλλο ενδιαφέρον είναι πως πήρατε Δίπλωμα Προγραμματιστή Η/Υ το 1973 (Δελτίο Τζένεραλ Ελέκτρικ). 

Ασχοληθήκατε δηλαδή με τα κομπιούτερ πολύ πριν αυτά γίνουν τόσο απαραίτητα στη ζωή μας και μπουν στα σπίτια όλων. 

Η ενασχόλησή μου με τους Η/Υ με βοήθησε να κατανοήσω μια νοητική διαδικασία που πολύ αργότερα έμαθα ότι την είχε προτείνει ο Καρτέσιος. 
Κάθε δύσκολο πρόβλημα αποτελείται από μια σειρά ορθώς δομημένων μικρών επί μέρους προβλημάτων που αν τα λύσεις λύνεται αυτομάτως το αρχικό δύσκολο πρόβλημα. 

Αυτό δεν κάνουν και οι υπολογιστές; Αναλύουν κάθε πρόβλημα σε μια σειρά ερωτημάτων τα οποία επιδέχονται μια απάντηση μεταξύ του ΝΑΙ και του ΟΧΙ.  
Γίνατε διδάκτορας αστροφυσικής το 1984. 

Πόσα έχουν αλλάξει από το '84 που γίνατε διδάκτορας αστροφυσικής; Έχουν αλλάξει τα ΠΑΝΤΑ. Εύχομαι να το κατανοήσουμε σύντομα και στην Ελλάδα.

Γίνατε διδάκτορας αστροφυσικής το 1984. Πόσα έχουν αλλάξει από το '84 που γίνατε διδάκτορας αστροφυσικής; Έχουν αλλάξει τα ΠΑΝΤΑ. 
Εύχομαι να το κατανοήσουμε σύντομα και στην Ελλάδα.

"Τα θέματα που μελετάμε στην Αστροφυσική, την επιστήμη που αγάπησα, ακουμπάνε καθημερινά θέματα που ξεπερνάνε τα όρια της φαντασίας ακόμα και της πλέον ευφάνταστης ταινίας..."

Φαντάζομαι πως μελετώντας τα αστέρια και το σύμπαν έχουν υπάρξει πολλά πράγματα που σας άφησαν με ανοιχτό το στόμα. 
Θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας κάποια απ' αυτά που ακόμα και σήμερα σας εντυπωσιάζουν; 
Τα θέματα που μας εντυπωσίασαν είναι τόσα πολλά που αναγκαστήκαμε με το φίλο και συνάδελφο Στράτο Θεοδοσίου να γράψουμε δύο τουλάχιστον δεκάδες βιβλίων για να περιγράψουμε μερικά μόνο. Αναφέρω μόνο ένα από αυτά. 
«Ό,τι αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας αποτελεί ένα Πλέγμα μηδέ εξαιρουμένης της ανθρώπινης ύπαρξης. Το Σύμπαν των μετρήσεων και των παρατηρήσεών μας είναι μια απλή και στρεβλή απεικόνιση πάνω σε έναν ευκλείδειο τρισδιάστατο και Νευτώνειο παραμορφωτικό καθρέφτη που η Θεωρία της Σχετικότητας ονομάζει χώρο Μινκόφσκι. 
Το Σύμπαν και ο Άνθρωπος είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο και περισσότερο από αυτό που αντιλαμβάνονται οι ατελείς αισθήσεις μας».

Το επεισόδιο για την 'Πλάνη των Αισθήσεων' απ' τη σειρά 'Το σύμπαν που αγάπησα'.

Υπάρχουν πολλές ταινίες αστρονομικού ενδιαφέροντος. 
Ποιες είναι οι αγαπημένες σας; 
Παρακολουθώ με ιδιαίτερη χαρά πολλές ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Με διασκεδάζουν αφάνταστα. 
Όμως σας διαβεβαιώνω ότι τα θέματα που μελετάμε στην Αστροφυσική, την επιστήμη που αγάπησα, ακουμπάνε καθημερινά θέματα που ξεπερνάνε τα όρια της φαντασίας ακόμα και της πλέον ευφάνταστης ταινίας...   


Όταν βλέπετε τέτοιες ταινίες μπορείτε να τις απολαύσετε ή ο επιστήμονας μέσα σας βρίσκει συνεχώς τα λάθη και τις αντιεπιστημονικές αστοχίες; 
Για το όνομα του Θεού. 
Και οι επιστήμονες είναι άνθρωποι και δεν κουβαλάνε το αντικείμενο της δουλειάς τους στο σπίτι και τη διασκέδασή τους!    


Πέρα απ' το ακαδημαϊκό και ερευνητικό σας έργο, εκλαϊκεύετε -χωρίς να απλουστεύετε- την επιστήμη σας, όπως πχ. στην αξεπέραστη εκπομπή της ΕΤ3, Το Σύμπαν που Αγάπησα... 
Στην εκπομπή αυτή μας δόθηκε η δυνατότητα να μιλήσουμε στους συμπολίτες μας, απλά και κατανοητά, για όλα εκείνα τα θέματα της επιστήμης που ποτέ δεν μπορέσαμε να μιλήσουμε στο φυσικό μας χώρο, το πανεπιστημιακό αμφιθέατρο.

Πήρατε τον Α' έπαινο του Υπουργείου Παιδείας για το βιβλίο της Β' Λυκείου «Στοιχεία αστρονομίας» το 1982. 

Πώς θεωρείτε ότι πρέπει να διδάσκεται σήμερα η αστρονομία στα σχολεία; Είναι ένα τεράστιο θέμα με πολλές παραμέτρους. 

Βασικά όμως θέλω να τονίσω ότι σε ένα μάθημα Στοιχείων Αστροφυσικής (και όχι απλής Αστρονομίας) θα πρέπει επιτέλους να διδάσκονται οι σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις που αφορούν το Σύμπαν και όχι γνώσεις οι οποίες προ πολλού έχουν ξεπεραστεί.   

Και τώρα, ετοιμάζεστε να παρουσιάσετε σεμινάρια στο Μουσείο Ηρακλειδών. 

Θέλετε να μου μιλήσετε για το τι να περιμένει κάποιος που θα έρθει να σας παρακολουθήσει; 

Στο Μουσείο Ηρακλειδών δεν παρουσιάζονται μόνο μια σειρά ενδιαφερόντων θεμάτων, υπό το πρίσμα των νέων επιστημονικών δεδομένων. 

Παρουσιάζεται και μια νέα φουρνιά σημαντικών αστροφυσικών, μαθητών μας, που μελλοντικά θα συνεχίσουν να στηρίζουν την επιστημονική αλήθεια κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες καθώς και να συζητούν κάθε προβληματισμό των συμμετεχόντων χωρίς κοινωνικές και θεολογικές σκοπιμότητες.   

Αν με έναν τρόπο μαγικό μπορούσατε τώρα να βρεθείτε σε οποιοδήποτε σημείο του σύμπαντος, που θα θέλατε να βρεθείτε, και τι θα κάνατε; 

Στο Σύμπαν δεν έχουν νόημα έννοιες όπως το εδώ το εκεί το τώρα και το χθες. Στο Σύμπαν όλα είναι ΕΝΑ. Το τώρα συμπίπτει με το χθες και το αύριο. 

Το εδώ είναι ΠΑΝΤΟΥ. Θα ήθελα να είμαι εδώ στο πλευρό κάθε ανθρώπου που αναζητάει το μέγιστο κοσμικό γεγονός - την ΑΓΑΠΗ.

*Το Μουσείο Ηρακλειδών άνοιξε πριν από μια δεκαετία περίπου στο Θησείο και είναι το αθηναϊκό μουσείο στο οποίο έχω πάει τις περισσότερες φορές για να δω και να ξαναδώ τις εκθέσεις με τα έργα του Έσερ, την "Οπ Τέχνη" του Βασαρελι, το προσωπικό εικαστικό λεξιλόγιο του Κωνσταντίνου Ξενάκη. Επίσης έχω κάνει πλούσιο το πωλητήριό τους, αφού κάθε φορά αγόραζα ένα σωρό υπέροχα Εσερικά πραγματάκια για μένα και για δώρα. 

Οπότε, μαθαίνοντας για το νέο προφίλ του μουσείου -«Επιστήμη, Τέχνη και Μαθηματικά»- δεν εξεπλάγην. 

Η επιστήμη και τα μαθηματικά συνυπήρχαν ήδη στις εκθέσεις του, τώρα όμως η ταυτότητα του μουσείου είναι ακόμα πιο ξεκάθαρη. 

Το Μουσείο Ηρακλειδών είναι πλέον ένα μουσείο Επιστημών και τον Μάρτιο θα γίνουν και τα εγκαίνια του νέου εκθεσιακού χώρου, που θα ανοίξει τις πόρτες του στο κοινό. 
Μέχρι τότε συνεχίζει τα εκπαιδευτικά εργαστήρια (Μαθηματικά σαν παιχνίδι - Αρχιτεκτονική/Arkki - Ρομποτική - Φυσική - Τέχνη) και τα ενδιαφέροντα σεμινάρια. **Περισσότερες πληροφορίες για το σεμινάριο Αστρονομίας εδώ.

Πηγή: λάιφο - Μάνος Δανέζης