To διαστημικό υπερόπλο

Να επανεξετάσουν τις θέσεις που είχαν στηρίξει ενάμισι χρόνο πριν, μέχρι την τοποθέτηση σε τροχιά του διαστημικού παρατηρητηρίου, καλούνται τώρα οι επιστήμονες. Το «Radioastron», ήρθε, είδε και χτύπησε, είπε παραφράζοντας τον Ιούλιο Καίσαρα, ο επικεφαλής ενός από τα πρώτα επιστημονικά προγράμματα, Γιούρι Κοβαλιόφ.

«Η θεωρία του διαστρικού μέσου -εξήγησε- διαμορφώθηκε στη βάση των αποτελεσμάτων αστρονομικών μετρήσεων, οι οποίες μέχρι σήμερα καταγράφηκαν μόνο στις παρατηρήσεις των διαστημικών αντικειμένων πού έγιναν από τον πλανήτη μας. Με τη βοήθεια του ραδιοτηλεσκοπίου σε τροχιά εκτός της πυκνής ατμόσφαιρας, για πρώτη φορά καταφέραμε να διεξάγουμε πειράματα στα μήκη κύματος 92 και 18 cm, και με τη βοήθεια συμβολόμετρου από το έδαφος, να αποκτήσουμε νέες επιστημονικές πληροφορίες για το σύμπαν, που πριν δεν μπορούσαμε. Αποδείχθηκε, ότι τα νέα πειραματικά δεδομένα δεν μπορούν να εξηγηθούν από αυτή τη θεωρία».

Τα «παλλόμενα» πάλσαρ

Θεωρητικά, τα ραδιοκύματα που έρχονται σε μας από τα μακρινά αντικείμενα του σύμπαντος, παραμορφώνονται από την επίδραση του διαστρικού πλάσματος. Ακόμη και το υπερευαίσθητο «Radioastron», με ανάλυση επτά μόλις μικροδευτερολέπτων, δεν μπορεί να εστιάσει απόλυτα σε πολύ μακρινά κοσμικά αντικείμενα. Θεωρήθηκε, ότι το βέλτιστο που μπορεί να αποδώσει, είναι να δει κάποια ασαφή χαρακτηριστικά των κοσμικών σωματιδίων. Οπότε, τι μπορούμε να πούμε για τις πιο αδύναμες πηγές όπως είναι τα πάλσαρ (μικρά νεκρά αστέρια στο μέγεθος μιας μικρής πόλης).

Για τις παλλόμενες ραδιοπηγές, λέει ο διακεκριμένος ερευνητής του Αστροδιαστημικού Κέντρου του Ινστιτούτου Φυσικής «Lebedev» της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, Μιχαήλ Ποπόφ: «Το αστέρι νετρονίων, είναι μόλις 10 km σε διάμετρο, αλλά ζυγίζει περισσότερο από τον ήλιο. Το πολύ ισχυρό μαγνητικό του πεδίο, παράγει πολικά σέλη, μόνο που οι “χρωματιστές κουρτίνες” των φορτισμένων σωματιδίων φαντάζουν πιο μεγαλοπρεπείς απ’ ότι στη Γη. Οι “διαστημικοί φάροι” εκπέμπουν ραδιοκύματα. Το αντικείμενο που τα εκπέμπει, το πάλσαρ, είναι μια σφαίρα μερικών χιλιομέτρων με την πιο λεία, στερεή επιφάνεια στο σύμπαν. Γι’ αυτό ήμασταν σίγουροι ότι αντιπροσωπεύουν ένα σημείο. Η εικόνα τους δεν φαίνεται και δεν μπορεί να φανεί ποτέ».

Τα μυστήρια των άστρων

Αλλά το «Radioastron» εξέπληξε ακόμη και τους ίδιους τους δημιουργούς του. Μαζί με ένα δίκτυο επίγειων τηλεσκοπίων, δημιούργησε ένα ενιαίο εργαλείο μετρήσεων, το συμβολόμετρο. Η ισχύς του είναι χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από το αμερικανικό διαστημικό τηλεσκόπιο «Hubble» που εργάζεται στο οπτικό φάσμα των συχνοτήτων. Με την αυξημένη διακριτική ικανότητα που του προσέδωσε το σύστημα των τηλεσκοπίων, το ρωσικό διαστημικό ραδιοτηλεσκόπιο κατάφερε να δει αντικείμενα που οι θεωρητικοί δεν είχαν σκεφτεί ότι μπορούν να δουν, ακόμα και στις πιο απίθανες υποθέσεις τους.
Διαβάστε επίσης:

Στην πράξη, οι επιστήμονες έλαβαν απροσδόκητα θετικά αποτελέσματα, συνεχίζει ο Μιχαήλ Ποπόφ: «Σύμφωνα με τη θεωρία, δεν μπορούμε να δούμε ένα πάλσαρ, που σε τέτοιες αποστάσεις μετατρέπεται σε ένα δίσκο. Νομίζαμε ότι θα μπορούσαμε να μελετήσουμε τη δομή του δίσκου, αλλά αποδείχθηκε ότι δεν ήταν κάτι το απλό. Αντί του αναμενόμενου φωτεινού κυκλικού δίσκου, που δύσκολα διακρίνει κανείς από τι αποτελείται, με την μέχρι πρότινος ευαισθησία των τηλεσκοπίων, είδαμε φωτεινά αστέρια, που ζουν για λίγο και στη συνέχεια εξαφανίζονται και στη θέση τους εμφανίζονται άλλα. Το αποτέλεσμα μας εξέπληξε. Νομίζαμε ότι θα βλέπαμε μια τηγανίτα, αντ’ αυτής όμως, είδαμε φωτεινά μπιζέλια».

Η μαύρη τρύπα του γαλαξία μας

Μετά από αυτή την ανακάλυψη, η μελέτη των πάλσαρ αποκτά νέο νόημα. Θα τα μελετήσουμε σε κάθε τους λεπτομέρεια. Ειδικά, επειδή οι αστέρες αυτοί επιτρέπουν τη διόρθωση της θεωρίας της διάδοσης των ραδιοκυμάτων στο διαστρικό μέσο, η μελέτη τους θα μας βοηθήσει να προβλέψουμε τη συμπεριφορά άλλων διαστημικών αντικειμένων και να φτάσουμε στο κέντρο του γαλαξία μας. Και αυτό, ξεφεύγει των σημερινών ορίων. Περνάει σε ένα εντελώς νέο επίπεδο «ευαισθησίας», μοιράζεται μαζί μας το επαγγελματικό μυστικό ο Γιούρι Κοβαλιόφ: «Θα σας πω ένα μικρό μυστικό. Ίσως με μια καλύτερη κατανόηση για το πώς δουλεύει το διαστρικό μέσο, μπορούμε με κάποιες έξυπνες τεχνικές και προσεγγίσεις να φτάσουμε στη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας».

Η διακριτική ικανότητα του «Radioastron» θα πρέπει να είναι αρκετή για να δούμε τον ορίζοντα γεγονότων της μαύρης τρύπας. Και αυτό θα είναι η «φωτεινότερη» ανακάλυψη στη σύγχρονη αστρονομία. Έτσι, η ικανότητα του ρωσικού ραδιοτηλεσκοπίου μπορεί να του επιτρέψει να δει μέχρι και το βραβείο Νόμπελ! Καλές βέβαια είναι οι μελλοντικές προβλέψεις και τα επιστημονικά όνειρα. Ωστόσο, για αρχή, το μόνο που προσπαθεί να κάνει το τηλεσκόπιο, είναι να μετρήσει τα πάλσαρ του σύμπαντος… (rbth)