Τρίδυμοι δορυφόροι θα εντοπίζουν κοιτάσματα σιδήρου από τροχιά
Οι τρεις δορυφόροι θα χαρτογραφήσουν το μαγνητικό πεδίο της Γης
Ντάρμσταντ, Γερμανία
Οι τρίδυμοι δορυφόροι Swarm, οι οποίοι εκτοξεύτηκαν την περασμένη Παρασκευή με αποστολή να χαρτογραφήσουν το μαγνητικό πεδίο της Γης, είναι τόσο ευαίσθητοι ώστε θα μπορούν να εντοπίζουν κοιτάσματα σιδήρου από το διάστημα, υπόσχονται οι υπεύθυνοι στην ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA.
Στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, οι τρεις πανομοιότυποι δορυφόροι ανέπτυξαν τις μακριές δοκούς από τις οποίες κρέμονται τα πολύτιμα όργανά τους, όργανα που μετρούν με ακρίβεια τα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία, σαν ένα είδος πυξίδας υψηλής ακρίβειας.
Χαρτογράφηση
Πρωτεύων στόχος της αποστολής είναι να χαρτογραφήσει το μαγνητικό πεδίο της Γης, μια μαγνητική «φούσκα» που προστατεύει τον πλανήτη από επικίνδυνα σωματίδια που εκτοξεύονται από τον Ήλιο ή καταφθάνουν από το διαστρικό χώρο υπό τη μορφή των λεγόμενων κοσμικών ακτίνων.
Το μαγνητικό πεδίο της Γης δημιουργείται από την κίνηση ρευστού σιδήρου στον πυρήνα του πλανήτη. Το πεδίο σχηματίζει μια γιγάντια φούσκα που εκτείνεται μακριά στο διάστημα, επηρεάζεται όμως τοπικά από μαγνητικά πετρώματα ή ακόμα και από το πεδίο που προκαλεί η κίνηση του αλμυρού νερού στους ωκεανούς.
Στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, οι τρεις πανομοιότυποι δορυφόροι ανέπτυξαν τις μακριές δοκούς από τις οποίες κρέμονται τα πολύτιμα όργανά τους, όργανα που μετρούν με ακρίβεια τα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία, σαν ένα είδος πυξίδας υψηλής ακρίβειας.
Χαρτογράφηση
Πρωτεύων στόχος της αποστολής είναι να χαρτογραφήσει το μαγνητικό πεδίο της Γης, μια μαγνητική «φούσκα» που προστατεύει τον πλανήτη από επικίνδυνα σωματίδια που εκτοξεύονται από τον Ήλιο ή καταφθάνουν από το διαστρικό χώρο υπό τη μορφή των λεγόμενων κοσμικών ακτίνων.
Το μαγνητικό πεδίο της Γης δημιουργείται από την κίνηση ρευστού σιδήρου στον πυρήνα του πλανήτη. Το πεδίο σχηματίζει μια γιγάντια φούσκα που εκτείνεται μακριά στο διάστημα, επηρεάζεται όμως τοπικά από μαγνητικά πετρώματα ή ακόμα και από το πεδίο που προκαλεί η κίνηση του αλμυρού νερού στους ωκεανούς.
Δύο από τους δορυφόρους θα πετούν σε σχηματισμό ο ένας δίπλα στον άλλο σε ύψος 460 χλμ και σε απόσταση 150 χιλιομέτρων, ενώ ο τρίτος θα βρίσκεται 80 χιλιόμετρα ψηλότερα. Σε κάθε σημείο της τροχιάς τους, τα μαγνητόμετρα των δορυφόρων θα μετρούν την ένταση και την κατεύθυνση του μαγνητικού πεδίου σε κάθε σημείο της τροχιάς τους.
Και οι ανεπαίσθητες διαταραχές που αναμένεται να καταγραφούν στα σήματα των δύο χαμηλότερων δορυφόρων θα μπορούσαν να αποκαλύψουν κοιτάσματα σιδήρου ή άλλων μαγνητισμένων ορυκτών.
Ανάποδος κόσμος
«Αν το ζευγάρι των δορυφόρων πετάξει πάνω από ένα ορυχείο σιδήρου, θα περιμέναμε να καταγράψουμε ένα μαγνητικό σήμα» εξηγεί στο Nature.com ο Έιγκιλ Φρίις-Κρίστενσεν, πρόεδρος της συμβουλευτικής επιτροπής της αποστολής Swarm. «Η χαρτογράφηση του μαγνητισμού στο γήινο φλοιό σε υψηλή ανάλυση θα μας επιτρέπει να χαρακτηρίσουμε γεωλογικές ζώνες και να αναγνωρίσουμε κοιτάσματα ορυκτών και μετάλλων» επισημαίνει. Πέρα όμως από την ανακάλυψη πολύτιμων κοιτασμάτων, το τρίο της αποστολής θα προσφέρει δεδομένα που ίσως αποδειχθούν πιο πολύτιμα στο μέλλον.
Οι δορυφόροι ίσως βοηθήσουν να δοθεί εξήγηση στην εξασθένιση του μαγνητικού πεδίου της Γης κατά περίπου 15% τους τελευταίους δύο αιώνες. Η εξασθένιση ίσως προαναγγέλλει ένα δραματικό γεγονός που επαναλαμβάνεται ανά διαστήματα και συνέβη τελευταία φορά πριν από 780.000 χρόνια: την αναστροφή του μαγνητικού πεδίου της Γης, κατά την οποία ο βόρειος μαγνητικός πόλο μεταναστεύει στο νότιο. Όταν η ένδειξη της πυξίδας αντιστραφεί, ο κόσμος θα έχει κατά κάποιο τρόπο γυρίσει ανάποδα.
Ο σχηματισμός των τριών δορυφόρων Swarm της ESA ανυψώθηκε σε μια σχεδόν πολική τροχιά από έναν ρωσικό εκτοξευτή Rockot το απόγευμα της Παρασκευής. Για τέσσερα χρόνια, θα παρακολουθούν το μαγνητικό πεδίο της Γης, από το βάθος του πυρήνα του πλανήτη μας ως τα ύψη της ανώτερης ατμόσφαιρας του.
Οι δορυφόροι Swarm θα μας δώσουν πρωτοφανείς γνώσεις σχετικά με τις πολύπλοκες λειτουργίες της μαγνητικής ασπίδας που προστατεύει τη βιόσφαιρα μας από τα φορτισμένα σωματίδια και την κοσμική ακτινοβολία. Θα εκτελούν ακριβείς μετρήσεις για να αξιολογήσουν την τρέχουσα αποδυνάμωση του και θα κατανοήσουν πώς αυτή συμβάλλει στην παγκόσμια αλλαγή.
Ο εκτοξευτής Rockot εκτοξεύτηκε από το κοσμοδρόμιο του Plesetsk στη βόρεια Ρωσία στις 12:02 GMT (14:02 ώρα Ελλάδος) στις 22 Νοεμβρίου.
Περίπου 91 λεπτά αργότερα, το ανώτερο μέρος του, Breeze-KM, απελευθέρωσε τους τρεις δορυφόρους σε μια σχεδόν πολική κυκλική τροχιά σε ύψος 490 χιλιομέτρων.
Η επικοινωνία με το τρίο κατέστη δυνατή λεπτά αργότερα από το σταθμό Kiruna στη Σουηδία και το σταθμό του Svalbard της Νορβηγίας.
Και οι τρεις δορυφόροι που ελέγχονται από ομάδες ESA στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικών Επιχειρήσεων στο Darmstadt, Γερμανία. Τις επόμενες ώρες ανέπτυξαν τα μήκους 4 μέτρων όργανά τους. Κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών μηνών λειτουργίας τους, τα επιστημονικά φορτία τους θα επαληθευτούν και θα κινηθούν προς τις αντίστοιχες επιχειρησιακές τροχιές τους.
Το ζεύγος που βρίσκεται χαμηλότερα θα πετά σε σχηματισμό πλάι πλάι, περίπου 150 χιλιόμετρα (10 δευτερόλεπτα) χώρια, στον ισημερινό και σε αρχικό υψόμετρο 460 χλμ., ενώ ο δορυφόρος που βρίσκεται ψηλότερα θα ανυψωθεί σε μια υψηλότερη τροχιά, στα 530 χιλιόμετρα.
"Η αποστολή Swarm είναι έτοιμη να καλύψει το κενό στην οπτική μας απέναντι στο σύστημα της Γης και στην παρακολούθηση των προβλημάτων της παγκόσμιας αλλαγής", σημείωσε ο Volker Liebig, διευθυντής της ESA για την παρατήρηση της Γης.
"Αυτό θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα το πεδίο που μας προστατεύει από τα σωματίδια και την ακτινοβολία που προέρχεται από τον ήλιο".
Σχετικά με τους Swarm
Swarm είναι η τέταρτη αποστολή της ESA για την Εξερεύνηση της Γης, που έρχεται μετά τους επιτυχημένους δορυφόρους CryoSat, GOCE και SMOS - όλοι τους αποστολές που επεκτείνουν τις γνώσεις μας για τη Γη και το περιβάλλον της.
Ο συνδυασμός των δεδομένων που θα συλλεχθούν από την αποστολή Swarm θα δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για τις πηγές του μαγνητικού πεδίου στο εσωτερικό της Γης. Αυτό περιλαμβάνει την κατανόηση του πώς το μαγνητικό πεδίο έχει σχέση με την κίνηση του λιωμένου σιδήρου στον εξωτερικό πυρήνα, πως η αγωγιμότητα του μανδύα σχετίζεται με τη σύνθεση και πως ο φλοιός έχει μαγνητιστεί κατά τη διάρκεια των γεωλογικών χρόνων.
Θα διερευνήσουν επίσης πώς το μαγνητικό πεδίο σχετίζεται με το περιβάλλον της Γης μέσα από τις ζώνες ακτινοβολίας και τις επιπτώσεις κοντά στη Γη, συμπεριλαμβανομένης της έλευσης της ενέργειας του ηλιακού ανέμου στην ανώτερη ατμόσφαιρα.
Οι Swarm θα είναι επίσης σε θέση να διακρίνουν μεταξύ των διαφόρων πηγών του μαγνητικού πεδίου του πλανήτη μας και να εξασφαλίσουν τη συνέχεια της παρακολούθησης από το διάστημα, σε συνδυασμό με τις μετρήσεις από τα επίγεια παρατηρητήρια.
Το μαγνητικό μας πεδίο παίζει σημαντικό ρόλο στην προστασία της βιόσφαιρας διότι δημιουργεί μια φυσαλίδα γύρω από τον πλανήτη μας, που εκτρέπει τα φορτισμένα σωματίδια και τα παγιδεύει στις ζώνες ακτινοβολίας. Η θωράκιση αυτή προστατεύει κάθε μορφή ζωής στη Γη από το βομβαρδισμό των βαρέων ιόντων που προέρχονται από τον Ήλιο και το βαθύ διάστημα.
Από το 1980, προηγούμενες αποστολές έδειξαν αυτό το πεδίο να εξασθενεί, γεγονός που θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι ότι ο βόρειος και νότιος μαγνητικος πόλος αρχίζουν να αντιστρέφονται - γνωστό πως έχει συμβεί σε πολλές περιπτώσεις κατά τη διάρκεια των γεωλογικών χρόνων.
Αν και τέτοιες αναστροφές συνήθως χρειάζονται χιλιάδες χρόνια για να ολοκληρωθούν, η περαιτέρω αποδυνάμωση της μαγνητικής προστασίας μας θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των γεγονότων που βλάπτουν τους δορυφόρους σε τροχιά ή να αναστατώσει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και άλλα ηλεκτρικά συστήματα στο έδαφος.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου