Eνα αστέρι γεννιέται

Η NASA απεικονίζει σε βίντεο τα πρώτα στάδια της ζωής ενός άστρου στον Ωρίωνα

Δείτε στο βίντεο τα πρώτα στάδια της ζωής ενός «νήπιου» άστρου στον αστερισμό του Ωρίωνα. Πηγή NASA/Goddard

Ουάσινγκτον 

Σε ένα βίντεο που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα και συνδυάζει τα δεδομένα τριών διαφορετικών τηλεσκοπίων η NASA μας δίνει την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε για πρώτη φορά τα πρώτα βήματα ενός άστρου μετά την είσοδό του στη… συμπαντική ζωή.

Αστρικό νήπιο

Το V1647 Orionis (εν συντομία V1647 Ori) είναι ένα άστρο σε νηπιακό στάδιο που γεννήθηκε μόλις – για τα αστρικά χρονικά δεδομένα – στον αστερισμό του Ωρίωνα, 1.300 έτη φωτός μακριά από εμάς. Πρόκειται για ένα πρωτοάστρο, όπως το ονομάζουν οι επιστήμονες, το οποίο εξακολουθεί να είναι τυλιγμένο στο γενεσιουργό του νέφος. Από την ανακάλυψή του το 2004 μέχρι σήμερα οι ερευνητές της NASA το παρατηρούν βλέποντας για πρώτη φορά «ζωντανά» τις διεργασίες που συντελούνται κατά τα πρώτα στάδια του σχηματισμού ενός αστεριού.

«Με βάση τις μελέτες των υπερύθρων υποπτευόμαστε ότι αυτό το πρωτοάστρο δεν έχει ηλικία μεγαλύτερη από ένα εκατομμύριο χρόνια, πιθανώς μάλιστα είναι πολύ νεότερο»δήλωσε ο Κένζι Χαμαγκούτσι του Κέντρου Διαστημικών Πτήσεων Γκοντάρ της NASA, κύριος συγγραφέας της πρώτης μελέτης του V1647 Ori που πραγματοποιήθηκε με βάση τα δεδομένα του Chandra και δυο ακόμη διαστημικών τηλεσκοπίων.

Τα πρωτοάστρα δεν έχουν αναπτύξει ακόμη την ικανότητα να παράγουν ενέργεια, όπως συμβαίνει με τα ενήλικα άστρα σαν τον Ηλιο, ο οποίος αποτελεί μια πανίσχυρη ενεργειακή «γεννήτρια» εξ αιτίας της σύντηξης του υδρογόνου με το ήλιο στον πυρήνα του. Προτού φθάσουν σε αυτό το στάδιο – το οποίο για το V1647 Ori απέχει ακόμη εκατομμύρια έτη – τα «νήπια» άστρα λάμπουν εξ αιτίας της θερμότητας που παράγεται από τα αέρια που «χτυπούν» την επιφάνειά τους.

Εκλάμψεις χίλιες φορές ισχυρότερες από του Ηλιου

Υπολογίζεται ότι η μάζα του V1647 Ori είναι ίση με τα τέσσερα πέμπτα της μάζας του Ηλιου, εξ αιτίας όμως της μικρής πυκνότητάς του το νεογέννητο άστρο είναι πενταπλάσιο σε μέγεθος από το δικό μας. Στο μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειάς του η θερμοκρασία του κυμαίνεται γύρω στους 3.500 βαθμούς Κελσίου – είναι δηλαδή κατά περίπου ένα τρίτο ψυχρότερο από τον Ηλιο.

Οι εκλάμψεις του όμως είναι κατά πολύ ισχυρότερες. Το γεγονός ότι το άστρο περιστρέφεται πολύ ταχύτερα από τον περιαστρικό δίσκο του τα μαγνητικά τους πεδία αλληλεπιδρούν προκαλώντας κατά καιρούς μεγάλες εκρήξεις ακτίνων Χ. Οι εκρήξεις αυτές, οι οποίες το κάνουν να φαίνεται 100 φορές λαμπρότερο, ήταν και αυτές που «πρόδωσαν» την παρουσία του στους επιστήμονες.

Οι ερευνητές εντοπίζουν στο πρωτοάστρο δυο σχεδόν αντιδιαμετρικά αντίθετες κηλιδες οι οποίες έχουν το σχήμα τηγανίτας και περίπου το μέγεθος του Ηλιου. Υπολογίζεται ότι σε αυτά τα σημεία οι θερμοκρασίες είναι κατά 13.000 φορές μεγαλύτερες από ό,τι στην υπόλοιπη επιφάνειά του.

Σύμφωνα με τον κ. Χαμαγκούτσι, οι εκρήξεις των κηλίδων αυτών είναι κατά μερικές χιλιάδες φορές πιο δυνατές από την ισχυρότερη έκρηξη ηλιακής κηλίδας που καταγράφηκε ποτέ, στις 4 Νοεμβρίου του 2003. Η διαδικασία δημιουργίας τους είναι ωστόσο διαφορετική από αυτή που συντελείται στον Ηλιο, χωρίς ακόμη οι επιστήμονες να γνωρίζουν με βεβαιότητα την αιτία της.